“We moeten anders leren denken.”

Ranga Yogeshwar:Als we op straat vragen: leg me eens uit wat duurzaamheid is, zal er geen eenduidig antwoord komen. Sommigen zeggen dat het veel meer is dan klimaatverandering. Anderen vragen zich af of het iets met het milieu te maken heeft. Uit dit gebrek aan duidelijkheid blijkt dat deze kwestie voor velen geen topprioriteit heeft. En dat ondanks het feit dat we al heel lang boven onze stand leven. Het mondiale verbruik van hulpbronnen is gigantisch en maakt het onzeker of toekomstige generaties op dezelfde wijze kunnen leven als wij . Als consumenten willen we niets tekort komen, maar toch een schoon geweten hebben. We zijn opgegroeid in een wereld waar rijkdom en bezittingen belangrijk waren en nu worden we met morele kwesties geconfronteerd: is meer welvaart het doel? Of gaat het om hoeveel CO2 je in de lucht kunt blazen om gelukkig te zijn? De consument is verdeeld.

Ranga Yogeshwar:Ik hoop in de richting van inzicht. Maar dat kan alleen als je eigen focus verandert. Technologische vooruitgang was tot nu toe het credo voor economisch succes, ook voor mij als wetenschapper. Maar hoe willen we technologie in de toekomst gebruiken en met welk doel? Het gaat er niet om dat we welvaart moeten inleveren maar om een verandering van perspectief en het verbeteren van de kwaliteit van leven. Bijvoorbeeld: vóór corona vloog ik naar Berlijn voor allerlei vergaderingen en verspilde ik mijn tijd in treinen of wachtruimtes. Tegenwoordig doe ik veel digitaal en is mijn CO2 -footprint drastisch geslonken. We moeten innovatief zijn en nagaan welke opties ons en de wereld kunnen helpen.

Ranga Yogeshwar: Misschien. Maar waar het om gaat is dat het bewustzijn niet alleen op nationaal, maar ook op mondiaal niveau moet veranderen. En dat is moeilijker omdat sommige landen zich nu pas de economische luxe kunnen veroorloven die wij lang als vanzelfsprekend hebben beschouwd. We moeten iets doen aan duurzaamheid, maar anderzijds ook begrijpen dat er verschillende doelen zijn, afhankelijk van cultuur en land. We kunnen niet de wereld bekeren. Als we echter zelf niets doen, zal de verandering te lang duren en zullen de gevolgen steeds duidelijker worden.

Ranga Yogeshwar: Helaas zie ik hier ook tegenstrijdig gedrag. Bijvoorbeeld: ik krijg bonuspunten van mijn luchtvaartmaatschappij als ik 170.000 mijl heb gevlogen. Dat is absurd! Eigenlijk zou de luchtvaartmaatschappij me een draai om de oren moeten geven en zeggen: “Stop, het is slecht voor het milieu, zoek een alternatief. Zo niet, dan worden je vluchten vanaf nu heel duur!” Maar dat past niet bij de economische doelstellingen van de bedrijven. De juiste balans hierin vinden is een kunst.

Ranga Yogeshwar: Klar ist: Eén ding is duidelijk: wij kunnen met z’n allen deze levensstijl niet blijven volgen, daarvoor zijn de hulpbronnen niet toereikend. We moeten anders leren denken. Tot nu toe kwam groei tot stand met behulp van materiële hulpbronnen. In de toekomst zal waardecreatie echter anders verlopen. De rijkste bedrijven van vandaag produceren vooral software, d.w.z. gedachten, geen producten. Zij geven eerder stof tot nadenken, dan dat ze de toon zetten in de wereld. Er ontstaat langzaam een nieuwe manier van ondernemend denken.

Ranga Yogeshwar: En daarvoor hebben we niet in de laatste plaats klimaatvriendelijke energie nodig. Op dit punt heeft de technologie ervoor gezorgd dat bijvoorbeeld zonnecellen nu veel beter inzetbaar zijn dan tien jaar geleden. Deze vorm van energie is aanzienlijk voordeliger dan steenkool of kernenergie. Een heroverweging van de economie en een hervorming van de energievoorziening zullen de grootste bestanddelen van de verandering zijn.

Ranga Yogeshwar: Nou, ik merk wel dat de energieontwikkeling voor digitalisering wordt bekritiseerd. Ook hier ontstaan immers nieuwe denkwijzen. Zo zijn er server farms in IJsland, waar het relatief koud is, die de warmteontwikkeling door de computers beperken. Ik kan me voorstellen dat we in de komende decennia geen servers meer zullen hebben in Duitsland of de VS, maar in landen waar de omstandigheden optimaal zijn.

Ranga Yogeshwar:Ja, tegenwoordig hebben we een duidelijke mening over hoe iets moet zijn voordat het goed is. Die moeten we durven aanpassen. Neem bijvoorbeeld biologische producten: bij voorkeur moeten ze allemaal huisgemaakt zijn. Maar een hightechbedrijf in de zuivelbranche is niet de boerderij die op de verpakking staat, met kippen die idyllisch in de wei scharrelen. Als kind hielp ik vaak op een boerderijtje in Luxemburg. De acht koeien stonden in een pikdonkere stal en ook verder had ik niet de indruk dat ze zich erg prettig voelden. In de maatschappij heerst een wensbeeld. Maar mensenmoeten verder kijken en zich afvragen: wat is een waardig leven voor het dier? Voor de koe is het hightechbedrijf misschien aangenamer dan het leuke boerderijtje met de donkere stal.