Gastpost Mark Voorbergen: "Hoe zal Corona uitwerken op de melkprijzen in 2020?"

Eenieder in de zuivelsector – inclusief ondergetekende – probeert zich een beeld te vormen van de het verdere verloop van de Corona-crisis en hoe die uit gaat werken op de prijzen van zuivelproducten en uiteindelijk de melkprijs. Het probleem is dat er geen lessen uit het verleden zijn en dat het tempo van en de route naar normalisatie bepaald wordt door politici. Het beste dat ik op dit moment kan doen is het structureren van alle ontwikkelingen aan de vraagkant van de markt onder invloed van de COVID-19 uitbraak. Vervolgens zal ik wat overwegingen met u delen omtrent het meest waarschijnlijke scenario van de ontwikkelingen in de komende maanden.

Als we enige structuur proberen te brengen in de Corona-gebeurtenissen dan zijn ze in te delen in r fasen:

Dit zijn alle huidige problemen die vooral voortkomen uit de capaciteitsproblemen als gevolg van de onbalans tussen de vraag in de supermarkt en de vraag naar zuivel buitenshuis, op een moment dat de melkaanvoer ongeveer op de piek zit. Ook de verstoringen in de waardeketen, de logistieke problemen in de export en de annuleringen van vele orders kunnen we in deze korte termijn categorie scharen.

Als we aan de andere kant van de seizoenspiek komen dan komen we in de fase dat de zuivelvraag het nettoresultaat van de verschuiving van out-of-home naar retail ervaart. Dit is per saldo licht negatief. Deze fase duurt totdat het process van normalisatie van de samenleving begint. Op dit moment lijkt dit tussen 2 en 6 maanden te gaan duren hoewel de laatste stappen voor restaurants en evenementen mogelijk nog langer kunnen duren.

Deze fase gaat over de staart aan macro-economische gevolgen van de huidige crisis. Deze fase vangt al aan in 2020 en omvat de gevolgen voor de werkloosheid, de consumentenuitgaven en uiteindelijk de zuivelconsumptie.

Voor de melkprijs over het hele kalenderjaar 2020 zijn fase 2 en 3 met name van belang, maar op het moment van schrijven van dit artikel bepalen met name de gebeurtenissen van fase 1 de prijsontwikkelingen.

Vanaf het tweede kwartaal zien we vooral het netto gevolg van de verschuiving van out-of-home naar thuisconsumptie. Voor de EU betekent dat een verlaging van de zuivelvraag van normaal +0.5% groei naar een licht negatief percentage onder de aanname van een geleidelijk overgang naar “normaal” in de tweede helft van 2020. Er wordt zelfs wel eens gesteld dat thuiszitten alleen maar tot hogere voedselconsumptie leidt omdat er weinig anders over blijft om van te genieten. Echter in de markt buitenshuis heb je normaal zo’n 10-15% aan bederf en verspilling. Geen mooi gegeven, maar het vermijden van die factor zorgt wel voor een negatieve vraaggroei zolang als de out-of-home markt dicht blijft. In de VS is het negatieve effect nog groter omdat dat daar bijna 50% van de zuivelconsumptie buitenshuis plaatsvindt. Kinderen drinken niet zoveel melk als ze geen toegang meer hebben tot de schoolmelkprogramma’s en de vraag naar melk, room, boter en kaas via de foodservice kanalen ligt op een veel lagere niveau.

In de tweede helft van dit jaar zullen we de economische gevolgen zien van hogere werkloosheid, lage olie-inkomsten in het Midden Oosten en lagere consumentenvertrouwen op de vraag naar zuivel. Als mensen geen werk hebben in armere regio’s in de wereld ruilen ze aan het einde van de maand vaak hun glas melk in voor een glas water uit de kraan en heeft ook de consumptie buitenshuis te lijden. Dan niet meer vanwege de lockdown, maar vanwege lagere consumentenuitgaven.

Het probleem is dat de meeste beslissingen op de boerderij in de EU en de VS al zijn genomen in het eerste kwartaal van 2020 toen de melkprijs nog redelijk goed was en zelfs zicht was op verdere verbetering. Om deze reden denk ik dat het lastig zal zijn om een groei van circa 1,5% van de melkproductie in de rest van 2020 te vermijden. Een groei van 1,5% is verre van indrukwekkend in een normale markt maar onder een aanname van lichte krimp van de zuivelvraag in de Westerse wereld betekent het dat een fors volume melk problemen heeft een “thuis” te vinden. Dit is over het algemeen slecht nieuws voor de melkprijs, waarbij ik wel moet aantekenen dat de uiteindelijke gevolgen voor individuele verwerkers wel eens heel verschillend kunnen uitwerken. De relatieve afhankelijkheid van de out-of-home markt en de financiële buffers om tijdelijke tegenvallers in de markt op te vangen spelen in die verschillen een centrale rol.